Aφιέρωμα: 10 σπουδαίες ταινίες που χρησιμοποιούν με εντυπωσιακό τρόπο το κόκκινο χρώμα

Αίμα και πάθος, κραγιόν και ντομάτες. Αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες χρήσεις του κόκκινου χρώματος στον κινηματογράφο.

ΣΧΕΤΙΚΑAφιέρωμα: Και ασπρόμαυρο και έγχρωμο

Μια κόκκινη πινελιά σπάνια είναι απλώς μια κόκκινη πινελιά. Συχνά συμβολίζει τον θάνατο. Δύο κορίτσια με κόκκινα παλτά -ένα στο “Don't Look Now” (1973) και ένα στη “Λίστα του Σίντλερ” (1993)- είναι τραγικές φιγούρες που στοιχειώνουν την ιστορία του κινηματογράφου. Μια γυναίκα κείτεται ετοιμοθάνατη σε ένα σπίτι γεμάτο κόκκινους τοίχους στο “Cries and Whispers” (1972). Η στιγμή του θανάτου της είναι αναίμακτη, καθώς το χρώμα της ζωής της αναλώνεται στους τοίχους.

Κάποιες ταινίες είναι δεν είναι και τόσο φειδωλές όσον αφορά την αιματοχυσία, καθώς ολόκληρα είδη έχουν χτιστεί πάνω στο θέα του αίματος. Θα ήταν εύκολο να γεμίσει κάθε θέση σε αυτή τη λίστα με slashers και gialli, δημιουργώντας εντύπωση όπως εκείνη στις πόρτες του ασανσέρ που ανοίγουν στη “Λάμψη” (1980).

Παρόλο που φαίνεται να υπάρχει ένα θέμα θλίψης, απώλειας, βίας και θανάτου στις ταινίες που χρησιμοποιούν το κόκκινο χρώμα με πιο απροκάλυπτο τρόπο, η συγκεκριμένη επιλογή συμβολίζει, επίσης, το μεγάλο πάθος. Μερικές φορές τα πρωτόγονα συναισθήματα είναι πάρα πολλά για να τα αντιμετωπίσουν οι ευγενικοί ή ηττημένοι άνθρωποι. Ο Pedro Almodóvar και ο Wong Kar Wai χρησιμοποιούν το κόκκινο στις παραγωγές για να δείξουν αυτό που οι χαρακτήρες τους δεν μπορούν να εκφράσουν.

Για να ελαφρύνει τη διάθεση στην οθόνη μπαίνει εξίσου συχνά η “κατακόκκινη ξελογιάστρα”. "Είναι πάντα σαγηνευτική", λέει η Catherine Bray στο βιντεοσκοπημένο δοκίμιό της “Inside Cinema, Women in Red”. Μια τέτοια σειρήνα προσθέτει λάμψη σε αυτή τη λίστα: είναι η Marilyn Monroe, η μεγαλύτερη βόμβα που έζησε ποτέ, στον ρόλο που την έκανε αστέρι. 

Το “Κόκκινο μπαλόνι” είναι μια φαινομενικά απλή παιδική ταινία που κέρδισε Όσκαρ το 1956. Η χρήση του κόκκινου χρώματος τόσο οπτικά όσο και συναισθηματικά αποτελεί το απόλυτο πρότυπο.

1. The Red Shoes (1948)

Σκηνοθέτες: Michael Powell & Emeric Pressburger

Όπως θα έκανε αργότερα ο Brian De Palma στην ταινία “Carrie” (1976), οι Powell και Pressburger (το κινηματογραφικό δίδυμο που είναι γνωστό ως The Archers) συμπληρώνουν τη χρήση του κόκκινου με τις φυσικές μπούκλες μιας κοκκινομάλλας γυναίκας. Η Moira Shearer υποδύεται την άτυχη Vicky, μια νεαρή χορεύτρια μπαλέτου, η οποία βρίσκεται υπό την καταπιεστική καθοδήγηση του ιμπρεσάριου χορού Boris Lermontov (ένας έξοχα κακός Anton Walbrook, στον οποίο απονέμονται οι πιο αξιομνημόνευτες ατάκες). Η Vicky παίρνει μέρος στο μπαλέτο “Τα κόκκινα παπούτσια”, για ένα μαγεμένο ζευγάρι παπούτσια μπαλέτου που κάνουν τον κάτοχό τους να χορεύει μέχρι θανάτου. Τη μουσική έχει γράψει ένας νεαρός συνθέτης, επίσης κοκκινομάλλης, τον οποίο η ηρωίδα ερωτεύεται προς αποδοκιμασία του Lermontov.

Όταν η Vicky καλείται σε ένα δωμάτιο για να της προσφερθεί ο πρωταγωνιστικός ρόλος, κάθε μορφή εξουσίας περιβάλλεται από μια κόκκινη κηλίδα, ως προμήνυμα όσων θα ακολουθήσουν. Οι Archers κάνουν μοτίβο το κόκκινο, το λευκό και το μπλε, ντύνοντας τη Shearer, με το πορσελάνινο δέρμα και τα καστανόξανθα μαλλιά, σε έναν μπλε κύκλο από μπλε.

2. Gentlemen Prefer Blondes (1953)

Σκηνοθέτης: Howard Hawks

Στο εναρκτήριο νούμερο του Technicolor μιούζικαλ του Howard Hawks, η Marilyn Monroe και η Jane Russell τραγουδούν ότι είναι δύο κοριτσάκια από το Little Rock, ενώ χοροπηδάνε με κόκκινα φορέματα με παγιέτες που έχουν ανοίξει σε όλα τα σωστά σημεία. Πρόκειται για εκθαμβωτικά ρούχα που εντυπωσιάζουν και προκαλούν στον θεατή το φαινόμενο του Roger Rabbit, με τα μάτια να πετάγονται έξω από τους βολβούς. Αυτή ήταν η ταινία που έκανε τη Monroe σταρ, και η ερμηνεία της ως Lorelei Lee, μια ρεαλίστρια χρυσοθήρας απέναντι στην ερωτευμένη Dorothy του Russel είναι εξίσου συναρπαστική σήμερα όσο και πριν από σχεδόν 70 χρόνια.

Ο σχεδιαστής κοστουμιών William Travilla έλαβε επαίνους για το φούξια ροζ φόρεμα και τα γάντια που φόρεσε η Monroe για να τραγουδήσει το "Diamonds Are a Girl's Best Friend", ένα νούμερο που λαμβάνει χώρα με φόντο ένα τριαντάφυλλο, ενώ η Monroe καταδιώκεται από άνδρες χορευτές με γουρλωμένα μάτια και ζωνάρια με ρίγες. Κάτι που φοράει, ανεξάρτητα από το ντύσιμο, είναι επίσης το χαρακτηριστικό, κόκκινο κραγιόν.

3. The Red Balloon (1956)

Σκηνοθέτης: Albert Lamorisse

Το “Κόκκινο μπαλόνι” είναι η μοναδική ταινία μικρού μήκους που έχει κερδίσει το βραβείο καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου στα βραβεία Όσκαρ, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Ακαδημία μπορεί να είναι και σοφιστικέ. Στην 35λεπτη, οικογενειακή ταινία για ένα μικρό αγόρι, τον Pascal, γιο του σκηνοθέτη Albert Lamorisse, που βρίσκει ένα ζουμερό κόκκινο μπαλόνι με δικό του μυαλό, μετά βίας υπάρχουν κάποια λόγια.

Τα μουντά γκρίζα χρώματα κυριαρχούν στην παριζιάνικη γειτονιά Ménilmontant όπου περιφέρεται ο Pascal, οπότε το μπαλόνι ξεπροβάλλει από το κάδρο σαν ένα γλασαρισμένο κεράσι μέσα στο νέφος. Πρόκειται για ένα παιχνιδιάρικο πλάσμα που απολαμβάνει να πηδάει μακριά από τους ενήλικες που πιάνουν το κορδόνι του, διατηρώντας υπομονετική πίστη στον Pascal και ακολουθώντας τον. Φυσικά, ένα τόσο πανέμορφο ζωντανό μπαλόνι προκαλεί φθόνο. Η αίσθηση του κινδύνου όταν τα αγόρια της γειτονιάς το κυνηγούν είναι μια απόδειξη των λιτών, καθαρών δραματικών γραμμών που δημιούργησε ο Lamorisse (ο οποίος εφηύρε, επίσης, το επιτραπέζιο παιχνίδι Risk). Το κόκκινο μπαλόνι αντιπροσωπεύει ό,τι επιθυμεί ο καθένας και αυτή ακριβώς είναι η ομορφιά του.

4. Cries and Whispers (1972)

Σκηνοθέτης: Ingmar Bergman

Το “Cries and Whispers” ήταν εμπνευσμένο από ένα επαναλαμβανόμενο όνειρο που είδε ο Ingmar Bergman με τέσσερις γυναίκες με λευκά ρούχα να ψιθυρίζουν η μία στην άλλη σε ένα κόκκινο δωμάτιο. Όπως σε πολλές από τις ταινίες αυτού του καταλόγου, η δήλωση πρόθεσης είναι παρούσα από την πρώτη κάρτα τίτλου, καθώς το πορτοκαλί-κόκκινο γεμίζει μια κατά τα άλλα κενή οθόνη. Ο Bergman επαναλαμβάνει αυτή την πολύχρωμη, κενή οθόνη ως παύση μετά τις κορυφώσεις στο οικιακό του δράμα για τρεις αδελφές -η μία εκ των οποίων, η Agnes (Harriet Andersson), πεθαίνει στο κρεβάτι- και την υπηρέτριά τους που ζει στο σπίτι.

Οι γυναίκες μοιάζουν σχεδόν με αγγέλους που αιωρούνται σε ένα κολασμένο τοπίο, καθώς κάθε δωμάτιο έχει κόκκινους τοίχους. Μόλις πεθάνει η Agnes, οι άλλες δύο αδελφές αποδεικνύονται δέσμιες μικροσυμφερόντων, ενώ η καμαριέρα φαίνεται να είχε την πιο αγνή αγάπη για την αποθανόντα. Η πιο αποτρόπαια στιγμή περιλαμβάνει θραύσματα γυαλιού και έναν κόλπο, σαν να θέλει να αποδείξει ότι η ζωή είναι πιο ακατάστατη από τον θάνατο.

5. Carrie (1976)

Σκηνοθέτης: Brian De Palma

Αίμα γουρουνιού, ένα κόκκινο κάμπριο, τα μαλλιά της Sissy Spacek, κεριά στο χρώμα του κρασιού και ένα απαλό ροζ φόρεμα που φαίνεται κόκκινο μέσα από τα μάτια μιας φονταμενταλιστικής μητέρας. Αυτά είναι μερικά από τα βασικά συστατικά του “Carrie”. Ο Brian De Palma διασκεύασε το μυθιστόρημα του Stephen King, το οποίο είναι μια από τις πιο θλιβερές ιστορίες τρόμου που υπάρχουν. Η ταπείνωση και η απόρριψη ωθούν την Carrie White (το λευκό είναι πρόσκληση για το κόκκινο), την ντροπαλή μοναχική γυναίκα με τις τηλεκινητικές δυνάμεις, προς ένα φινάλε καταστροφής που ξεσπά από μέσα της ως ένα αποκορύφωμα συναισθημάτων τόσο ισχυρών που προκαλούν κυριολεκτικά καύσεις.

Παρασυρμένη σε μια γλυκιά και βραχύβια αίσθηση του ανήκειν κατά τη διάρκεια του ετήσιου χορού του λυκείου, μόνο για να χυθεί τελικά πάνω της αίμα γουρουνιού τη στιγμή που βρίσκεται κάτω από τους προβολείς, η Carrie ξεσπάει, σπρωγμένη στα άκρα από τη βίαιη μητέρα της. Η εκδίκησή της δεν είναι μια εκδίκηση με μανιακό γέλιο- είναι μια εκδίκηση που τροφοδοτείται από τη θλίψη. Το κόκκινο που στάζει σταθερά από την εναρκτήρια σκηνή, όπου της έρχεται η περίοδος, ξεσπά σε έναν χείμαρρο που γελοιοποιεί τα πυροσβεστικά οχήματα που φτάνουν στη σκηνή πολύ αργά.

6. Suspiria (1977)

Σκηνοθέτης: Dario Argento

Το πρωταρχικό χρώμα του έργου του Dario Argento χαρακτηρίζεται από τον τίτλο της ταινίας του 1975, “Deep Red”, που αποτελεί έμπνευση για μια σύγχρονη ταινία giallo των Hélène Cattet και Bruno Forzani με τίτλο “The Strange Colour of Your Body's Tears” (2013) - σίγουρα η πιο ποιητική περιγραφή του αίματος.

Η πιο διάσημη ταινία του Argento, το “Suspiria”, ακολουθεί την Αμερικανίδα μαθήτρια μπαλέτου Suzy καθώς φτάνει σε μια ανατριχιαστική ακαδημία χορού στη Γερμανία. Κόκκινο φως, καταρρακτώδης βροχή, μια δυσοίωνη μουσική των Goblin και μια μαθήτρια που φεύγει μέσα από το δάσος σημαδεύουν την πρώτη της νύχτα στην πόλη. Την επόμενη μέρα επιστρέφει στην ακαδημία που στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό γοτθικό κτίριο με περίτεχνη κόκκινη και χρυσή πρόσοψη. Στο εσωτερικό του υπάρχουν ροζ τοίχοι, σύμβολα μαγισσών, διάδρομοι που τρίζουν και βιτρό, ιδανικά για να συντρίβονται τα σώματα πάνω τους. Ο Argento εμπνεύστηκε από τα κορεσμένα χρώματα των ταινιών Technicolor της Disney, και  οι θάνατοι σημαδεύονται από αίμα που λιμνάζει σε ένα σοκαριστικό κόκκινο νέον.

7. Three Colours: Red (1994)

Σκηνοθέτης: Krzysztof Kieslowski

Η τελευταία ταινία της τριλογίας "Τρία χρώματα" του Krzysztof Kieslowski αποδείχθηκε κύκνειο άσμα, καθώς ο ίδιος πέθανε δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία της. Κάθε ταινία αντιπροσώπευε ένα διαφορετικό χρώμα της γαλλικής σημαίας και ένα διαφορετικό ιδεώδες της Γαλλικής Δημοκρατίας. Το μπλε ήταν η ελευθερία, το λευκό η ισότητα και το κόκκινο η αδελφοσύνη. Η Irène Jacob υποδύεται ένα νεαρό μοντέλο, την Valentine, η οποία συνάπτει φιλία με έναν μισάνθρωπο συνταξιούχο δικαστή που κατασκοπεύει τους γείτονές του. Εμφανίζεται στο σπίτι του διαβάζοντας τη διεύθυνση στο κολάρο ενός σκύλου, αφού τον έχει χτυπήσει με το αυτοκίνητό της, με το αίμα του να αναβλύζει. Η Valentine κάνει μια φωτογράφηση για μια διαφήμιση τσίχλας με το κόκκινο πουλόβερ της Ferrari να ταιριάζει με το φόντο. Η εικόνα που προκύπτει κρέμεται από ένα φανάρι και η πιο εμβληματική σύνθεση περιλαμβάνει ένα κόκκινο αυτοκίνητο σταματημένο σε ένα κόκκινο φανάρι, κάτω από τη διαφήμιση.

Ο Kieslowski κάνει ένα περίπλοκο πράγμα εδώ, απεικονίζοντας μια τετριμμένη ιδέα, όπως η σύνδεση όλων των πραγμάτων, με έναν μυστηριώδη και εκλεπτυσμένο τρόπο. Η χρήση του κόκκινου, όπως και η συνολική καλλιτεχνική του τέχνη, είναι αιχμηρή αλλά ποτέ βαριά.

8. In the Mood for Love (2000)

Σκηνοθεσία: Wong Kar Wai

Η μελέτη του Wong Kar Wai για την ατελεύτητη επιθυμία περιστρέφεται γύρω από δύο γείτονες στο βρετανικό Χονγκ Κονγκ της δεκαετίας του 1960, τον κύριο Chow (Tony Leung) και την κυρία Chan (Maggie Cheung), οι οποίοι συνειδητοποιούν ότι οι σύζυγοί τους έχουν σχέση μεταξύ τους. Και οι δύο μοναχικοί άνθρωποι, συνάπτουν φιλία αλλά ορκίζονται "να μην είναι τόσο κακοί όσο αυτοί". Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπαίνουν στον πειρασμό.

Καθώς περνούν όλο και περισσότερο χρόνο στο νοικιασμένο διαμέρισμα του κ. Chan, το κόκκινο χρώμα αρχίζει να εμφανίζεται με αυξανόμενη σφοδρότητα σε μια παραγωγή που προηγουμένως κυριαρχούσαν οι σκιές. Ένας διάδρομος είναι στρωμένος με κουρτίνες από καραμελένιο μήλο, η κ. Chan κάθεται σε ένα βαθυκόκκινο κάλυμμα κρεβατιού. Οι παρορμήσεις που δεν τολμούν να εκφραστούν το κάνουν μέσω του χρώματος στους χώρους που καταλαμβάνουν. Είναι μια πανέμορφη και λεπτομερής χρήση της τοποθεσίας ως προέκταση του χαρακτήρα που αφήνει την Cheung και τον Leung ελεύθερους να διοχετεύσουν μια εξαιρετική αυτοσυγκράτηση, καθώς οι πιο σαρκικές πλευρές τους εκφράζονται οπτικά.

9. We Need to Talk About Kevin (2011)

Σκηνοθέτης: Lynne Ramsay

Η Lynne Ramsay δεν δείχνει το αίμα που χύνει ο 15χρονος Kevin όταν στρέφει ένα τόξο και ένα βέλος εναντίον των συμμαθητών του. Αντ' αυτού, ένα κόκκινο ποτάμι ξεχειλίζει από την εναρκτήρια ονειρική σεκάνς, καθώς η μητέρα του Kevin, η Eva (Tilda Swinton), οραματίζεται τον εαυτό της πιτσιλισμένο με ντομάτες στο ισπανικό φεστιβάλ La Tomatina.

Παιδικά παιχνίδια στολίζουν ένα χρονοδιάγραμμα που διαδραματίζεται στο παλιό οικογενειακό της σπίτι, καθώς αναζητά στη μνήμη της στοιχεία για τον κοινωνιοπαθή γιο της. Στο σημερινό χρονοδιάγραμμα, ζει μόνη της ως παρίας, θυμάται τη σειρήνα ενός ασθενοφόρου που αναβοσβήνει και ζει με Merlot και αυγά με κέτσαπ. Όταν βλέπει τη μητέρα ενός από τα θύματα του Kevin στο σούπερ μάρκετ, κρύβεται πίσω από μια σειρά κονσέρβες σούπας Campbell's. Βάνδαλοι καλύπτουν το σπίτι και το αυτοκίνητό της με κόκκινη μπογιά. Η μπογιά κολλάει στα μαλλιά και τα χέρια της ενώ εκείνη δεν μπορεί να την ξεπλύνει.

10. Julieta (2016)

Σκηνοθέτης: Pedro Almodóvar

Ένα κόκκινο φόρεμα είναι το φόντο στους τίτλους αρχής του δράματος του Almodóvar για τον μητρικό πόνο, μια διασκευή από τρία διηγήματα ("Chance", "Soon" και "Silence") της καναδικής συγγραφέως Alice Munro. Γνωστός για τα ζωηρά σχέδια παραγωγής του, ο Almodóvar έχει φόρμα με μελέτες στο κόκκινο –βλέπε, επίσης, το υπερφυσικό φιλμ νουάρ Volver (2006) και το σπαρακτικό“The Human Voice” όχημα της Tilda Swinton (2020). Στην Julieta, το έντονο κόκκινο εμφανίζεται με μετρονομική κανονικότητα μέσα από την γκαρνταρόμπα, τα αξεσουάρ και τις επιλογές επίπλωσης. Το χρώμα υπογραμμίζει τον πόνο στην καρδιά της Julieta, αφού η έφηβη κόρη της, Antía, φεύγει για ένα ορεινό καταφύγιο και δεν επιστρέφει ποτέ στο σπίτι. Οι δεκαετίες περνούν και η Julieta παρουσιάζεται να ζει υποτονικά, μετακομίζοντας σε ένα νέο σπίτι, σε μια νέα γειτονιά, μακριά από το σπίτι που μοιραζόταν με την κόρη της.

Ένα χλωμό χρώμα αντιπροσωπεύει την προσπάθειά της να κρατήσει τη ζωή της περιορισμένη στο παρόν. Αλλά αφού συναντήσει στο δρόμο έναν φίλο της Antía, το κόκκινο επιστρέφει, υπενθυμίζοντάς μας τι πάλλεται κάτω από την ελεγχόμενη επιφάνεια.