Mάρκο Μπελόκιο: "Ήθελα να μιλήσω για ένα παιδί με βιασμένη ψυχή"

Η τυραννία, η μισαλλοδοξία και η σοκαριστική κατάχρηση εξουσίας της Καθολικής Εκκλησίας, αλλά και οποιασδήποτε εφάμιλλης αρχής διαχρονικά, στηλιτεύεται με αφορμή την απίστευτη-κι όμως-αληθινή ιστορία μιας απαγωγής που συντάραξε συθέμελα την Ιταλία και έθεσε τις βάσεις για κοσμογονικές αλλαγές στο κοινωνικο-πολιτικό γίγνεσθαι.

Ο Μάρκο Μπελόκιο, ακόμα ακμαίος στην έβδομη δεκαετία της σπουδαίας καριέρας του, με το "Αγόρι του Θεού" συνθέτει ένα καθηλωτικό θρίλερ για τον θρησκευτικό φανατισμό, την καταστρεπτική ασυδοσία της εξουσίας, και τον όλεθρο που αυτά φέρνουν στις ζωές απλών ανθρώπων.

Είναι μια ταινία, άλλωστε, πιστή στο ανήσυχο και σκεπτόμενο πολιτικό σινεμά στο οποίο αφιέρωσε τόσο μεγάλο κομμάτι της φιλμογραφίας του, μια ταινία που μιλάει για την εξοργιστική συχνότητα με την οποία ο πλανήτης μαστίζεται από έναν οποιονδήποτε -θρησκευτικό ή μη- ηγέτη που φαντάζεται ότι μπορεί να διαφεντεύει, και να αφανίζει, ανθρώπινες σχέσεις και ζωές.

H άποψη του MOVE IT για το "Αγόρι του Θεού"

Ο Μάρκο Μπελόκιο μιλά για την ταινία

Η ιστορία της απαγωγής του νεαρού Εβραίου Εντγκάρντο Μορτάρα με ενδιέφερε βαθύτατα, πρώτα από όλα επειδή μου επιτρέπει να απεικονίσω ένα έγκλημα που διαπράχθηκε στο όνομα μιας απόλυτης αρχής: ‘Σε απαγάγω επειδή το θέλει ο Θεός. Και δεν μπορώ να σε επιστρέψω στην οικογένειά σου. Είσαι βαπτισμένος και επομένως καθολικός για όλη την αιωνιότητα’.

Αυτό είναι το περίφημο ‘non possumus’ του Πίου ΙΧ, το οποίο υποστηρίζει ότι, στο όνομα της υπέρτατης σωτηρίας, είναι σωστό να καταστρέφεται η ζωή ενός ατόμου, ενός παιδιού μάλιστα, το οποίο επειδή ακριβώς είναι παιδί, δεν έχει τη δύναμη να αντισταθεί, να επαναστατήσει. Αυτό είναι που καταστρέφει τη ζωή του νεαρού Μορτάρα.Κι όμως, ο ‘αναμορφωμένος’ Εντγκάρντο παραμένει πιστός στην Καθολική Εκκλησία, γίνεται και ο ίδιος ιερέας. Πρόκειται για μια μυστηριώδη απόφαση που όμως δεν μπορεί να απορριφθεί ως ένας απλός μηχανισμός επιβίωσης: και μετά την απελευθέρωση της Ρώμης, ο Εντγκάρντο, ο οποίος επιτέλους μπορούσε να «απελευθερωθεί», παραμένει πιστός στον Πάπα και για το υπόλοιπο της ζωής του προσπαθεί στην πραγματικότητα να προσηλυτίσει την οικογένειά του, η οποία όμως έμεινε πιστή στον Ιουδαϊσμό.

Η απαγωγή του Εντγκάρντο Μορτάρα ήταν επίσης ένα έγκλημα εναντίον μιας φιλήσυχης οικογένειας της ανώτερης μεσαίας τάξης που σεβόταν την εξουσία, η οποία, τότε στη Μπολόνια, ήταν ακόμα εξουσία του Πάπα-βασιλιά, σε μια εποχή που ένας αέρας ελευθερίας εξαπλωνόταν σε όλη την Ευρώπη.

Όλα άλλαζαν, και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο η απαγωγή του μικρού αγοριού αντιπροσωπεύει την απελπισμένη, και γι' αυτό εξαιρετικά βίαιη, προσπάθεια μιας ετοιμοθάνατης εξουσίας να αντισταθεί στην κατάρρευσή της, και μάλιστα να περάσει στην αντεπίθεση. Τα παρακμάζοντα ολοκληρωτικά καθεστώτα συχνά πετυχαίνουν μικρούς θριάμβους που τα εξαπατούν στιγμιαία και τα κάνουν να πιστεύουν ότι νικούν - όμως, δεν πρόκειται παρά για έναν σύντομο σπασμό ζωής που προηγείται του θανάτου.

Εκτός από την ακραία πράξη βίας στην οποία υποβλήθηκε ο μικρός Εντγκάρντο, θα ήθελα να εμβαθύνω στην απώλεια και τον πόνο που υπέστη μετά την αναγκαστική απομάκρυνσή του, καθώς και στις συνεχείς προσπάθειές του να συμβιβάσει τη θέληση του δεύτερου πατέρα του, του Πάπα, με τη διαμετρικά αντίθετη θέληση των γονέων του να τον φέρουν στο σπίτι. Η μητέρα του επιδεικνύει επίμονη αποφασιστικότητα, ενώ ο πατέρας του, σκεπτόμενος μόνο την ευημερία του γιου του, είναι λιγότερο έντονος.

Προσπαθώντας να επιτύχει μια αδύνατη συμφιλίωση σε όλη του τη ζωή, ο Εντγκάρντο δεν αποποιείται ποτέ τους γονείς του ή την καταγωγή του, ούτε αποδέχεται ποτέ το γεγονός ότι η μητέρα του θα παραμείνει Εβραία μέχρι το θάνατό της.

Η μεταστροφή του Εντγκάρντο είναι πάντα ακλόνητη, αλλά διακόπτεται από ξαφνικές, απροσδόκητες, περισσότερο ή λιγότερο υποσυνείδητες επαναστάσεις. Ο Εντγκάρντο δεν γίνεται ποτέ μαριονέτα του Πάπα και αυτό είναι σαφές μέσα από τα βάσανά του και τις πολυάριθμες παρατεταμένες ασθένειες που τον αφήνουν κλινήρη για μεγάλα χρονικά διαστήματα...

Ο Εντγκάρντο πληρώνει επίσης ένα τίμημα για την αδιαμφισβήτητη επιβεβαίωση της πίστης του: η ευτυχία παραμένει μια ολοένα και πιο ξεθωριασμένη ανάμνηση των ετών πριν από την απαγωγή του (ο Εντγκάρντο δεν ήταν ακόμη επτά ετών, όταν συνέβη).

Όπως ανέφερα προηγουμένως, το άλλο αίνιγμα αυτής της ιστορίας είναι η μεταστροφή του Εντγκάρντο. Ως παιδί μεταστρέφεται στον καθολικισμό (πολύ νέος και ευεπηρέαστος, έτσι ισχυρίζεται η επικρατούσα αφήγηση, το έκανε για να επιβιώσει- σήμερα θα το ονομάζαμε αυτό «σύνδρομο της Στοκχόλμης»), παραμένοντας πιστός στον δεύτερο πατέρα του, τον Πάπα, στο πρόσωπο του Πίου ΙΧ, καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Δεν επιθυμώ να αναζητήσω μια «μέση» λύση, αλλά η μεταστροφή του Εντγκάρντο, τόσο απόλυτη και φαινομενικά χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, σίγουρα κάνει τον χαρακτήρα του ακόμα πιο ενδιαφέροντα... Και μας εισάγει σε κόσμους που για εμάς δεν υπάρχουν, αλλά οι οποίοι είναι πραγματικοί για πάρα πολλούς ανθρώπους…

Μπορούμε να παρατηρήσουμε το «φαινόμενο» αντικειμενικά ή, με αγάπη και ενσυναίσθηση, να προσπαθήσουμε απλώς να απεικονίσουμε ένα παιδί, η ψυχή του οποίου έχει βιαστεί και ο οποίος, ως ενήλικας, παραμένει πιστός σε αυτούς που τον βίασαν, επειδή τους θεωρεί σωτήρες του. Τελικά, αναδύεται ένας χαρακτήρας που αψηφά κάθε λογική εξήγηση.